فرایند جهانی شدن اقتصاد عامل مهم در ظهور و رشد شرکتهای چند ملیتی است و بسیاری از این شرکتها سیاست ِ قربانی کردن ارزش انسان در برابر ارزش مادی را دنبال می‌کنند و نسبت به جامعه جهانی و قوانین بین المللی حقوق بشر پاسخگو نیستند . این روزها که رقابتهای جام جهانی برگزار می‌شود اگر بخواهیم نیم نگاهی به اسپانسرهای (حامیان مالی ) تیمهای ملی کشورهای مختلف جهان بیاندازیم می‌بینیم که از 32 تیم راه یافته به رقابتهای جام جهانی 12 تیم با لباس و کفشهای تولیدی شرکت پوما به میدان آمدند و همینطور محمد رضا پهلوان دبیر فدراسیون فوتبال ایران در مراسم معرفی لباس تیم ملٌی فوتبال ایران با غرور و افتخار برای انتخاب اسپانسر تیم ملٌی گفت : پس از بررسی‌هایی که برای انتخاب اسپانسر تیم ملی در رقابتهای جام جهانی داشتیم بالاخره شرکت پوما را که قدمت زیادی در تولید البسه ( منظورهمان جمع لباس به زبان عربی است ) ورزشی دارد برای تیم ملی انتخاب کردیم امیدواریم این لباس برای تیم ملی ایران خوش یمن باشد !!
در این مراسم خلیل پورمدیرعامل شرکت مدرن اسپورت نماینده انحصاری پومای آلمان ضمن تبریک دستیابی دانشمندان ایران به چرخه کامل سوخت هسته ای گفت: ما از سه سال پیش فعالیت مان را آغاز کردیم و در حال حاضر بیش از 30 کشور درجهان ازتولیدات ما استفاده می کنند .
آیا می‌دانید این توپ و کفش و لباسهای که بسیاری از ورزشکاران جهان استفاده می‌کنند کجا و بدست چه کسانی تولید می‌شود ؟
برای هر یک جفت کفش تیمبرلند که در اروپا به قیمت 150 یورو فروخته می‌شود در چین کودک 14 ساله 45 سنت یورو سود می‌برد و روزانه 16 ساعت کار می‌کند در محل کارخانه می‌خوابد مرخصی ندارد بیمه و بهداشت ندارد در معرض خطر آلودگی شیمیایی و تحت فشار کارفرما قرار دارد .
برای هر یک جفت کفش پوما یک کودک چینی کمتر از یک یورو دقیقاً 90 سنت دریافت می‌کند که در اروپا 168 یورو (مدل با لوگوی فرٌاری) به فروش می‌رسد در کارخانه لاگر که محصولات پوما را تولید می‌کند حجم کار دستی به حدی بالا است که دستهای کارگران در اثر فشار کار طاقت فرسا شکل عادی ندارند .
به تازگی این ارتش عظیم کارگران چینی سر صحبت را باز کرده‌اند و از شرایط نابسامان معیشتی حرف می‌زنند و به نهادها و سازمانهاهای حقوق بشری ، مدارکی دال بر استثمار غیر انسانی و بهره‌کشی از کار کودکان شاغل و خشونت و بیماری در کارخانه‌ها را ارائه داده‌اند که در مطبوعات چین هم به شکل مختصر و کمر رنگ درج شده است و اعتصابات خودجوش کارگری را در کشوری که تنها سندیکای آن در خدمت کارفرمایان بوده است شکل داده است
کارگران چینی که مغازه‌ها و بوتیک‌ها وسوپرمارکتهای اروپایی را مملو از کالا‌های تولید شده با دستمزد اندکی پر می‌کنند داستانهای بسار دردناک و غمگینی دارند که از یک سو دولت پکن و از سوی دیگر شرکتهای چند ملیتی عاملان اصلی این تراژدی‌ها هستند.
کارخانه تیمبرلند در جنوب گوانگدوگ در قلب قدرت صنعتی چین قرار دارد منطقه‌ای که در آن 25 سال پیش همزمان با توسعه و رشد چین در سرمایه‌داری آغاز گردید .
King Maker Footwear
با 4700 کارگر که 80 در صد آنها زنان و کودکان 14 و 15 ساله تشکیل می‌دهند تولیدات تیمبرلند را تامین می‌کنند . و این مارک معرف امریکایی اجازه‌نامه رسمی برای احداث کارخانه و تولید کفش از دولت چین را دریافت کرده است .
«چین لابور واچ » سازمانی که در مبارزه با بهره‌کشی از کار کودکان و نقض حقوق کارگران فعالیت می‌کند گزارشات تکان‌دهنده از شرایط کارو زندگی این زحمتکشان ارائه داده است تا جائیکه رابین چمپا مدیر روابط خارجی تیمبرلند اقرار کرده و می‌گوید که کارگران از وضعیت مناسبی برخوردار نیستند و با همیاری مدیر کارخانه در صدد بهبودی شرایط کار هستیم
مسائل و مشگلات مربوط به شرایط کار هیچوقت در گزارش نمایندگان و بازرسان تیمبرلند دیده نمی‌شود در حالی که سالانه دو بار بازدید رسمی صورت می‌گیرد ولی درد دلهای زحمتکشان این کارخانه با فعالین حقوق کارگران مخفیانه صورت می‌گیرد اگرچه با تهدید اخراج و قطع حقوق و یا امکان شناسایی هویت آنها همراه است .
در تمام بخش‌های کارخانه کودکان 14 تا 16 ساله کار می‌کنند و این در حالی است که دولت ظاهراً بهره‌گیری از کار کودکان را ممنوع اعلام کرده است .
ساعت کار از 30 /7 بامداد آغاز، و به 9 شب خاتمه می‌یابد با دو وقفه برای نهار و شام که بسیار کوتاه است و ساعات کار اضافی برای همه کارگران اجباری است .
در ماه های آوریل و می بازار تقاضا افزایش می‌یابد و تیمبرلند ساعات کار را از 7 تا 23 تغییر می‌دهد و یک روز در 2 هفته کار مستمر استراحت داده می‌شود و اضافه کاری طولانی‌تر می‌شود تا جایی‌که کارگران در هفته 105 ساعت در درون کارخانه کار می‌کنند
چهار نمونه از ورقه دستمزد که ( چین لابور واچ ) چاپ کرده است دستمزد ماهانه 757 یوان برابر 75 یورو است که 44 درصد این مبلغ خرج غذا و مسکن می‌شود البته منظور از مسکن اطاقهایی است با تختهای آهنی که 16 کارگر را در خود جای می‌دهد و محل غذاخوری که مدتی پیش 50 کارگر در آن مسموم غذایی شده بودند .
در کارخانه جٌو رعب و وحشت حاکم است و حتی خشونت فیزیکی را هم می‌توان مشاهده کرد نمونه آن کارگر 20 ساله ای که مورد ضرب و شتم سرپرست بخش قرار گرفته بود و به بیمارستان منتقل شد و شرکت حتی از پرداخت هزینه درمان هم خودداری کرد .
دستمزد یک ماه کارگر از طرف شرکت بعنوان ضمانت برداشته می‌شود و مثلا ً اگر فردی بیرون رود بعنوان غرامت محسوب می‌شود و باز پرداخت نمی‌گردد . و گاهی دستمزد ماهانه کارگران بی هیچ دلیل خاصی عقب می‌افتد
همینطور کارخانه تامین کننده« پوما» درگوآنگدونگ در منطقه دونگوان قرار دارد کارخانه پوین با 30000 شاغل فقط در واحد داخلی آن دستگاه اف 3000 کارگر دارد و به تقاضای شرکت چند ملیتی آلمان ( پوما ) کفش ورزشی تولید و عرضه می‌کند . یکی از کارگران زندگی روزمره خود را به این شکل تشریح می‌کند :
ما عملا" تحت ضوابط و قوانین ویژه نظامی قرار داریم ساعت 30 / 6 برپا و دست و صورت شسته و لباس بر تن می‌کنیم در 10 دقیقه بسرعت راهی محل غذاخوری می‌شویم چون صبحانه اندک است و آنهائیکه دیر می‌رسند صبحانه ناچیز با کیفیت بد نصیب‌شان می‌شود . راس ساعت 7 کارت ورودی را ثبت می‌کنیم و اگر دیر ثبت شود جریمه آن را در ورقه پرداخت مشاهده می‌کنیم . ساعت 7 هر گروه در صفی مجزا بدنبال سرپرست بخش بطور دستجمعی سرود « مسئولیت کار» رامی‌خوانیم و اگر با صدای رسا نخوانیم و یا اشتباه بخوانیم تنبیه می‌شویم و سرپرست بخش مرتب فریاد می‌کشد باید به امرشان اطاعت کنیم و هر کسی مقاومت کند اخراج می‌گردد و ما کارگران از روستاهای دور آمده‌ایم و اینجا آمده‌ایم تا چیزی عایدمان شود و باید کار کنیم و در سکوت تحمل کنیم . در قسمت بسته‌بندی می‌توان کارگرانی را دید که کف کفشها را می‌چسبانند و اگر به دستان این کارگران نگاه کنیم می‌توانیم بفهمیم چندین سال در این کارخانه کار کرده‌اند شکل و فرم دستهایش کاملا" تغییر یافته این کارگران فقط سالیان سال کارشان چسباندن است ودستهایشان ازهر کلامی گویاتراست . یک جوان 20 ساله ظاهری 30 ساله دارد و دیوانه به نظر می‌رسد و تنها امیدش ادامه کارتا پایان عمر است و هراس از اخراج را همیشه با خود سر کار می‌برد و انتخابی دیگر ندارد . از ساعت 7 تا 23 کار می‌کنیم و نیمی از ما گرسنگی می‌کشیم . در غذاخوری کارخانه تغذیه درستی نداریم تقاضای پوما افزایش یافته و ساعت غذاخوری به نیم ساعت تحلیل یافته است . در خوابگاه‌مان آب گرم برای استحمام نداریم .
شاهد دیگری می‌گوید وقتی که نمایندگان خارجی برای بازدید و بازرسی می‌آیند مسئولین کارخانه قبلا" کارگران از حضور بازرسان مطلع می‌سازند و ما را به تمیزی و ضد عفونی همه بخش‌ها و شستشوی زمین وادار می‌کنند وحساسیت و سخت‌گیری در این زمینه انجام می‌دهند .
حالا اگر بر این باور باشیم که شرایط کار و کارگر از چشمان بازرسان پنهان باشد و یا در بررسی مسائل کارخانه خطاهایی صورت گرفته باشد ولی با اعداد و ارقام چه می‌شود کرد . آیا نرخ و حقوق کار انجام گرفته بر کسی پنهان است ؟ آیا در امریکا و آلمان می‌توانند این ارقام را بخوانند ؟ پوما بخوبی می‌داند زیر یک یورو دقیقا" 90 سنت برای یک جفت کفش ورزشی به کارگر چینی دستمزد می‌دهد . تیمبرلند می‌داند که نیم یورو برای هر جفت کفش بسته‌بندی شده به کارگر می‌پردازد و در بازار به قیمت 150 یورو به فروش می‌رساند .
هوجین تائو رئیس جمهور چین و دبیر کل حزب کمونیست چین چندی پیش در پکن از صدها مقام صاحبان صنایع و بانکداران خارجی که برای گلوبال فروم گردهمایی داشتند به گرمی استقبال کرد و برای صاحبان ثروت جهانی سخنرانی ، و دعوت به سرمایه‌گذاری وهمکاری کرد و با کف زدنهای نمایشی و ابراز احساسات حاضرین همراه بود . در حالی‌که حقوق بین‌المللی کار در ژنو آمار کودکانی چینی را که مجبور به کاراجباری هستند % 11,6 تخمین می‌زند . با توجه به جمعیت چین یعنی میلیون‌ها کودک درکارخانه‌ها و شهرها و کشور پنهان چین به کارغیر قانونی اشتغال دارند .
ح مقدم
